اقتصاد مقاومتی در سه سال اخیر واژه پراستفاده در جامعه علمی و برنامه ریزی ایران بوده و سال 1395 هم مزین به اقتصاد مقاومتی ، اقدام و عمل است.
محور اصلی اقتصاد مقاومتی مردمی کردن فعالیت هاست و ترجمان عینی و مردم سالاری ان هم ایجاد گفتمان ملی است.

گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی هم در فعالیت های اقتصادی و کارخانه ها محدود نمی شود بلکه نهادهای دینی و فعالیت های فرهنگی و رسانه ای بیشترنی نقش را دارد.

نظام جمهوری اسلامی ایران که با گفتمان اهل بیت (ع) به پیروزی رسید و شکل گرفت، مبتنی بر نهضت عاشورای حسینی بود و امام راحل هم فرمودند " هر چه داریم از محرم و صفر است" .

همچنان پیام عاشورا و هیهات من الذله ؛ گفتمان ملی ایران اسلامی است.

برای اجرای اقتصاد مقاومتی هم نیاز داریم ان را به گفتمان ملی تبدیل کنیم.

دفاع مقدس هم مفهوم شهادت طلبی، ایثار و ارزش را در جامعه به گفتمان تبدیل کرده است و هر کس مقابل آن بایستد در مقابل مردم ایستاده است.
بسیج مستضعفین هم یک گفتمان ورویکرد ملی است.

مقام معظم رهبری از سال 72 تاکنون در شعار سال ، رویکردهایی را تبیین فرموده اند.

به نظر می رسد این نامگذاری ها در سطح شعار ملی مانده است و از ایجاد گفتمان ملی در این حوزه ها خبری نیست.

گفتمان در فکر و اندیشه رسوخ می کند و شعارها در سطح مطرح می شود.

برای توسعه گفتمان ملی نیاز داریم در حوزه های رفتار شناسی، ساختار اجتماعی، فرهنگی و رسانه ای از سطح و موانع همایش، شعار، بنر و تشویق یکدیگر عبور کنیم و فرایند تبدیل شعار ملی به گفتمان ملی را با موفقیت طی کنیم.

کارشناسان معتقدند گفتمان دارای فرایندی هوشمند و هدفمند و پردازش محور است. 

رسانه های گروهی و ملی و نهادهای فرهنگی و مذهبی بیشترین نقش را دارند و نهاد روحانیت هم می تواند در تبدیل اقتصاد مقاومتی به باور عمومی و نیاز مردم موثر باشد. 

هر زمان که اقتصاد مقاومتی به باور تبدیل شود هم مسئولان اجرایی برای تامین نیاز مردم اقدام می کنند و در سطح شعار ملی نمی ماند و حتما به مقصد می رسد.

اقتصاد مقاومتی درون گرا و برون زاست و در سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل باید بتوانیم ان را به گفتمان ملی تبدیل کنیم.

نهاد روحانیت، رسانه ها، نهادهای آموزشی و هنرمندان و فرهیختگان باید در این مسیر تلاش هماهنگ بکنند و به سه اصل نیازسازی، اقناع سازی و اجماع سازی توجه شود در ان صورت همه ظرفیت های ملی استفاده بهینه خواهد شد.

به اعتقاد کارشناسان گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی با اصلاح سبک زندگی محقق می شود که اصلی ترین وظیفه شورای فرهنگ عمومی است.
باید سبک زندگی و نگرش افراد تغییر یابد و نگاه فرهنگی مبتنی بر تغییر باورهای جامعه در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی مهم است.

الگوی اقتصادی باید تابع فرهنگ اسلامی و ایرانی شود و " اصلاح الگوی مصرف در همه امور " فراخوان همه جانبه برای بهینه سازی رفتارهای اقتصادی است و باید مدیریت ذره ای برای استفاده بهتر از تمامیت منابع تولید ثروت در کشور مورد توجه قرار گیرد.

این رویکردها بیشترین هم بستگی را با آموزه های اقتصاد اسلامی دارد و می تواند فضیلت های اقتصادی را هم احیاء کند.

این رویکر فقط بحث اقتصادی نیست بلکه ارتباط مستقم وصریحی با فرهنگ ایرانی و اسلامی دارد و به نگاهی نو در اقتصادشناسی نیاز داریم که بتواند حذف ناهنجاری ها مانند تبذیر، اسراف ، ریخت و پاش و انحراف از مسیر درست تولیدی را هدفگذاری کند.

اما هر گونه اصلاح و تغییر همراه با رشد ، ابتدا در ذهن معماری و مهندسی می شود تا در رفتارهای خارجی شهروندان نمود و ظهور داشته باشد.

در حالی که اقتصاد ایران از مزیت ایجاد دهها میلیون فرصت شغلی در کوتاه مدت برخوردار است چرا در این سه دهه همچنان نرخ رشد بیکاری دو رقمی را شاهد هستیم و چرا میان سیاست های اقتصادی و اهداف انها با دستاوردها و نتایج ، توازن یا شبه توازن ، دیده نمی شود.

زمانی که برنامه اول توسعه با نام توسعه فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی پنجساله تدوین شد انتظار می رفت فرهنگ کشور اقتصاد را به دنبال خود بکشد و اقتصاد تابع فرهنگ ایرانی و اسلامی شود اما متاسفانه روند برعکس شد.

اقتصاد به کشنده و سازنده فرهنگ و هنجارهای اجتماعی تبدیل شد و در برنامه های دوم وتا چهارم هم ادامه یافت.

ایران منابع و مزیت های مختلف و متنوع اقتصادی در حوزه های سخت و نرم ، دارد اما هنوز کشوری در حال توسعه است.

داشتن منابع اقتصادی به تنهایی کافی نیست تا یک کشوری به توسعه برسد بلکه به گفتمان ملی اقتصاد مقاومتی برسیم.

گفتمان اقتصادی ؛ تنها ایجاد دگرگونی در توابع مصرفی خانوارها نیست، بلکه ایجاد نگاهی نو در معرفت شناسی علم اقتصاد در موضوعاتی همانند اسراف در اندیشه اقتصادی است.

فضیلت های اقتصادی در ایران اسلامی شامل گسترش عدالت و ارتقای سطح زندگی جامعه از جمله کاهش فقر ، ایجاد فرصت توزیع مناسب منابع در بخش های مختلف اقتصادی ، تقویت مصرف سرانه قشر آسیب پذیر (دهک های پایین درآمدی) و دارندگان سطوح دستمزدهای پایین، اجرای هدفمندسازی پرداخت یارانه ها ، فرهنگ سازی پایدار برای اصلاح رفتارهای مصرفی همه آحاد جامعه از طریق وسایل فرهنگ ساز و رسانه ها ، آشنایی کامل هر چه بیشتر نسل جوان کشور با آموزه های الگوی صحیح اقتصاد مقاومتی در دین اسلام و آموزه های دینی است.

این مزت های دیرین و نوین هم باید در خدمت توسعه کشور قرار گیرد و در قامت اقتصاد دانش بنیان ترسیم شود".
اقتصاد مقاومتی ‌؛ مسیر رشد و توسعه پایدار و پیشرفت همراه با عدالت را هموار خواهد کرد چون به معنی حداکثرسازی ارزش افزوده و ثروت آفرینی از همه منابع

زیرزمینی و روزمینی و نیروی انسانی است که جمهوری اسلامی ایران در همه این عرصه ها از مزیت های ویژه ای برخوردار است.

اگر یک دستاورد یعنی "رونق تولید ملی" تحقق یابد آثار بسیار گسترده ای در بازارهای کار، کالا، پول و سرمایه و همچنین تامین منابع مالی دولت از محل مالیات خواهد داشت و دشمنان هم هرگز نمی توانند با بهانه های تحریم مالی و انتقال پولی و غیره این اقتصاد را تحت کنترل خود درآورند.

به همین دلیل ، غربی ها و دشمنان نظام به شدت از الگوی اقتصاد مقاومتی هراس دارند.

در مراحل نخست هم می توان ظرفیت بنگاه های تولیدی را تا ظرفیت کامل ، احیا و سپس برای ایجاد واحدهای تولیدی تازه اقدام کرد.

اقتصاد ایران یکی از زیباترین اقتصادهای دنیا از لحاظ مزیت ها و استعدادهای تولید ثروت واقعی و حداکثرسازی ارزش های افزوده محسوب می شود و نیازی به ترحم دیگران ندارد.

ذخایر نفت و گاز ایران به تنهایی برای توسعه تولید ثروت زیاد ، کافی است اگر به جای چندین محصول نیمه خام ، حدود 2000 محصول نوین تولید کنیم.
اقتصاد کشاورزی ایران هم مجموعه ای از اقتصاد پنهان است که اقتصاد کامل و دانش بنیان گیاهان دارویی فقط یک مورد محسوب می شود و اقتصاد دریا محور هم که در اغاز راه است.

از طرف دیگر تولید هم شامل ایجاد ارزش افزوده است و هرجا که استعداد و مزیت تولید وجود دارد ؛ باید مشمول برنامه ریزی باشد.

این فرصت ها شامل همه منابع زیرزمینی ، روزمینی ، فضایی و اقتصاد مجازی و موقعیت های تجارت جهانی است.

اما اصلی ترین رکن اقتصاد مقاومتی در ایران سرمایه مردمی است و تقویت قدرت اقتصادی مردم و حضور و مشارکت جدی آنها در صحنه های اقتصادی باید در اولویت برنامه ریزی ها قرار گیرد.

جمعیت جوان و 4 و نیم میلیون نیروی انسانی تحصیلکرده دانشگاهی بزرگترین مزیت برای ایجاد اقتصاد مقاومتی است که ظرفیتی پایان ناپذیر محسوب می شود.
در حوزه زیرساخت هایی مانند راه سازی ، صنعت آب و برق و دیگر بخش ها ، ظرفیت خوبی فراهم است اما باید همه جهت دهی های سخت افزاری و نرم افزاری در مسیر اقتصاد مقاومتی ، هم افزا ، همراه و همگرا باشد و جوهره آن را اقتصاد دانش بنیان تشکیل دهد.

اقتصاد مقاومتی رویکردی جهادی و دانش بنیان دارد و همه سیاست ها مبتنی بر رونق پایدار تولید است.

منابع راکد باید به بخش تولید تزریق شود و تولید با کمتر از 30 درصد ظرفیت به مرز 100 درصد برسد که خوشه‌های تولیدی، تعامل با جهان، اجرای سیاست‌های تمرکززدا  تواند موثر باشد.

اجرای کامل سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی برای استقرار اقتصاد مقاومتی بسترسازی می کندو باید مسئولیت‌ها به بخش خصوصی و مردم واگذار شود تا اقتصاد کشور با عبور از تحریم ، به بن بست نرسد.

حجم نقدینگی به بیش از 1160 هزار میلیارد تومان رسیده است و اگر بخش مهمی از ان در خدمت تولید قرار گیرد می تواند نهضت رونق تولید را ایجاد کند. 
از لحاظ نظری هم در دین اسلام بر ضرورت تولید با حداکثر ارزش افزوده بدون سقف مشخص و بدون محدودیت تاکید شده است و آن چیزی که مذمت می شود اسراف و تبذیر در الگوهای مصرفی است.

بنابر این تولید در ظرفیت کامل ، لازم است اما مصرف باید از پدیده هایی مانند اسراف و تبذیر دور باشد در اقتصاد اسلامی حداکثر تولید مد نظر است اما در مصرف باید از اسراف دوری شود.

"تولید حداکثر و کنترل مصرف" و دیگر تاکیدات در شرایط معمولی و عادی است و در شرایطی که نظام جمهوری اسلامی با تحریم دشمنان مواجه شده است این موارد باید به شدت و با قاطعیت مورد توجه باشد.

این رویکرد همان ترجمان شعار " ما می توانیم" است و دولت ها نیز اعتقاد دارند ظرفیت اقتصادی ایران چند برابر فعلی است.

جمهوری اسلامی ایران با استقرار اقتصاد مقاومتی ، توسعه دانش محور و اقتصاد کشاورزی ؛ از مثلث طلایی در برابر تحریم ها سود می برد و اقتصاد مقاومتی مانند مثل برمودا هرگونه توطئه غربی ها و دشمنان نظام را نابود می کند.

تبدیل تحریم ها به دستاوردها از پیامدهای حداقلی آن است و امروزه نرم ترین و سخت ترین مزیت نسبی توسعه اقتصادی پایدار و هوشمند همان تقویت توانمندی دفاعی از تمامیت فرهنگی ، اعتقادی ، سیاسی ، سرزمینی و جغرافیایی است که در اقتصاد مقاومتی متبلور می شود.

ایجاد اقتصاد دانش بنیان در عرصه تولید ثروت عمومی از ارکان اقتصاد مقاومتی است و ایران اسلامی برای تحقق کامل استقلال ، خودکفایی و خوداتکایی اقتصادی باید از این مزیت استفاده کند.

بنابراین درس بزرگی که باید از تمامیت دانش ها و تجارب تحولات قدیم و جدید اقتصاد کشور و منطقه و دنیا بگیریم ؛ همان الگوی بومی توسعه تولید است که باید "جوهره برنامه ششم توسعه و سند چشم انداز بیست ساله" و در تمام تاریخ آتی اقتصاد ایران باشد.

البته باید همزمان با تقویت عامل تولید ثروت ، همزمان عوامل بازدارنده تولید هم حذف شود تا به رشد پایدار غیرتورمی برسیم و اقتصاد دلالی محور هم جای خود را به اقتصاد تولید محور می دهد.

اقتصاد ملی فقط شامل جمع جبری اقتصاد های خرد در یک سرزمین نیست بلکه مجموع "هم افزایی سیستمی رفتارهای اقتصادی خرد در یک مسیر" است که به رشد و رونق تولید کمک می کند و همگرایی 100 درصد ایجاد می شود و قوه مجریه نقش راهبری را دارد.

این اقتصاد با رونق تولید ملی ، درونزا خواهد بود و با توسعه صاردات مزیت محور ، برون نگر است چون برخی مزیت های مطلق اقتصادی ایران مانند موقعیت ترانزیتی قابل حذف نیست.

نباید اجازه دهیم اقتصاد کشور مزیت ها و استعدادهای خود را فدای واردات کند و در هرگونه تعامل و تجارت با کشورهای خارجی باید به سمت بازی اقتصادی برد - برد حرکت کنیم.

اقتصاد مقاومتی همچنین با مردمی کردن تولید ثروت تحقق می یابد و باید سیاست های اقتصاد مقاومتی در ارکان فعالیت های اجرایی نهادینه شود.
برای عبور از رکود تورمی نیاز داریم که نقش مردم در بخش تولید ثروت افزایش یابد تا با افزایش قدرت خرید و تحریک طرف های تقاضا بتواند فرآیند پایدار از رشد تولید را ایجاد کند.

برای این کار نیاز است الگوی ویژه توسعه ایرانی و اسلامی را پیاده کنیم و در دوره برجام هم باید همه فعالیت ها با محور توسعه اشتغال و رونق تولید ملی صادرات محور برنامه ریزی شود.

بیش از سه سال از ابلاغ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی می گذرد و مختصات ان تا حدود زیادی تبیین شده است و مردم انتظار دارند در دوره جدید برنامه های ایجاد اشتغال ، رشد اقتصادی و خروج از رکود تورمی در اولویت دولت قرار گیرد و دستاوردها برای همه مردم ملموس باشد.

صنعت فولاد زیربنای صنایع متنوع و طرح های عمرانی توسعه ای است و ایران هم متناسب با ذخایر معدنی و سنگ آهن خود توانسته است به توانمندی تولید و صادراتی در این بخش دست یابد.

 

ایران با داشتن سه مؤلفه شامل انرژی، ذخایر معدنی و نیروی انسانی می‌تواند در حوزه معدن و صنایع معدنی فولاد پیشرفت خوبی داشته باشد که می تواند ان را به یکی از صنایع زیربنایی در مسیر اقتصاد مقاومتی تبدیل کند و توسعه دهد.

 

تولید سالانه فولاد در کشور به 17 تا 20 میلیون تن می رسد و در افق برنامه 1404 قرار است به 55 میلیون تن برسد که 37 میلیون تن آن مصرف داخلی و 18

میلیون تن به کشورهای مختلف صادر خواهد شد.

صادرات فولاد هم حدود 4 میلیون تن است.

 

گرچه برخی از کارشناسان این حوزه رسیدن به تولید 55 میلیون تن را دور از انتظار می‌دانند اما گروهی دیگر و از جمله تحلیلگران خارجی معتقدند که ایران می‌تواند به این مقدار تولید برسد به شرط اینکه بهره‌وری، حمل و نقل و فناوری ارتقا پیدا کند.

ایران 68 ماده معدنی متنوع دارد و مجموع حجم این ذخایر قطعی به 43 میلیارد تن می‌رسد. 
ایران هم‌اکنون 2.7 میلیارد تن ذخیره سنگ آهن دارد.

معادن گل‌گهر و چادرمالو، بخش عمده‌ای از تولید سنگ آهن ایران را به خود اختصاص می‌دهند.

این ذخایر عظیم معدنی و گاز ارزان و در دسترس می تواند زیربنای اقتصاد مقاومتی را در ایران مستحکم تر سازد.
اما مدتی است که صنعت فولاد با رکود بازار همراه شده است و رکود اقتصاد جهانی هم کشش صادرات بیشتر را ندارد.

گفته می شود بخشی از تولیدات سال گذشته در انبارهاست و به دلیل کمبود تقاضا باید برای توسعه صادرات برنامه ریزی کنیم و طرح های فولادی که در مناطق آزاد اجرا می شود با رویکرد صادراتی باشد . 

باید مزیت های تولید را با رویکرد صادراتی تقویت کنیم و البته بخشی از این محصولات در سال گذشته به عراق و افغانستان صادر می شود و باید افزایش یابد.
واردات بی رویه فولاد هم بازار داخلی این صنعت پایه ای کشور را تهدید می کند و به دلیل کاهش طرح های عمرانی تقاضای داخلی هم اندک است.
کاهش قیمت جهانی فولاد انگیزه را برای واردکنندگان بالا برده است تا جایی که حتی افزایش تعرفه گمرکی 15 درصدی هم نتوانسته است عرضه و تقاضا را به نفع تولیدکنندگان داخلی مدیریت کند.

ایران سالانه نیازمند 16 میلیون تن فولاد است و شرکت های داخلی هم به همین مقدار تولید می کنند و نیاز زیادی به واردات نیست.

کاهش قیمت حدود 40 درصدی قیمت فولاد در بازارهای جهانی هم انگیزه واردات را تقویت می کند.

بسیاری از بخش های استفاده کننده از صنعت فولاد در ایران همچون بازار مسکن دچار رکود هستند و در نتیجه تقاضا برای این کالا پایینتر از حد معمول است.
قدیمی بودن فناوری تولید فولاد داخلی هم یکی دیگر از مشکلات این صنعت در ایران است که باعث بالا رفتن قیمت تمام شده این کالا شده است .
اما ایران که این قدر منابع زیرزمینی ومعدن دارد ، نه تنها نباید واردکننده باشد بلکه باید به یکی از صادرکنندگان اصلی بازارهای جهانی فولاد تبدیل شود.
ایران کشور خوبی برای سرمایه‌گذاری در زمینه فولاد است چرا که قیمت گاز در ایران بسیار پایین است و این امر مزیت مهمی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی است اما باید

باید مشکل حمل و نقل، بهره‌وری و افزایش کیفیت سنگ آهن ساماندهی شود و هزینه تمام شده و قیمت هم کاهش یابد و رقابت پذیر شود.
تعرفه واردات هم باید تا سطح منطقی افزایش یابد تا دیگران به دامپینگ یا بازارشکنی روی نیاورند.

تولیدکنندگان فولاد ایران خواستار برقراری تعرفه معنی داری برای برای حمایت از تولید کنندگان داخلی هستند چون افت شدید قیمت های جهانی فولاد موجب شده است تولید کنندگان خارجی تنها پناهگاه برای واردات محصولاتشان را ایران ببیند و افزایش محدود 
تعرفه ها نیز نتوانسته است حمایت خاصی از تولید کنندگان کند.

 حمید چیت چیان در گفتگو با خبرنگاران در حاشیه جلسه امروز هیئت دولت با تاکید بر عملکرد خوب وزارت نیرو در بحث اقتصاد مقاومتی افزود : در میان دستگاههای مختلف اجرایی بیشترین وظایف و بیشترین طرح ها و پروژه ها در ارتباط با صادرات ، متکی کردن صنعت به توان داخلی ، بهره وری ، اجرای سدها ، شبکه ها و اجرای نیروگاهها برعهده وزارت نیرو گذاشته شده است که عملکرد بسیار خوبی هم داریم.

وزیر نیرو همچنین در باره موانع و مشکل در اجرای برنامه ها گفت : وجود مشکلات اجرایی که طبیعی است بویژه از نظر تامین مالی ما محدودیت هایی داشتیم اما خوشحالیم برغم همه این محدودیت ها و مشکلات ، عملکرد ما قابل قبول بوده است.

زنگنه همچنین به مشکلات قطع برق در استان خوزستان اشاره کرد و افزود : روزهای هشتم و نهم بهمن شاهد هجوم بی سابقه گرد و خاک در بخش های مرکزی و جنوبی استان خوزستان بودیم و ترکیب رطوبت با گرد و خاک باعث هادی شدن مقره ها و در نتیجه اتصال کوتاه و وقوع جرقه های زیاد و تخریب برخی تجهیزات و از مدارخارج شدن تاسیسات برق شد.

وی گفت : در نتیجه این اتفاق در اهواز و 11 شهر دیگر خوزستان برق قطع شد ولی بلافاصله با بسیج نیرو و تجهیزات از سایر استانها به سمت خوزستان ، اقدامات لازم برای شستشوی تاسیسات انجام و از بعد از ظهر روز شنبه با برقراری جریان برق ، تصفیه خانه و ایستگاه پمپاژ هم وارد مدار شد.

وزیر نیرو با بیان اینکه مشکل قطعی برق برطرف شده است ، افزود : حدود 4 هزار 800 کیلومتر از خطوط انتقال و فوق توزیع ما و حدود 105 پست از 207 پست فوق توزیع و انتقال در استان خوزستان در معرض چنین شرایطی است و شستشوی همه این تجهیزات نیازمند زمان است و از صبر و شکیبایی و همراهی مردم خوزستان تشکر می کنم و امیدوارم مشکل دیگری ایجاد نشود.

چیت چیان گفت : این یک پدیده طبیعی و بسیار نادر بود که اتفاق افتاد و تاکنون در هیچ یک از تاسیسات برق دنیا رخ نداده است و ما در حال خرید تجهیزات مورد نیاز و عایق کردن تمام پست ها و تجهیز همه پست ها به سیستم شستشو و خرید دستگاههای مقره شو هستیم.